4 شاخص غیررسمی ارزیابی در جلسه مصاحبه دکتری

جلسه مصاحبه دکتری ، می تواند مهمتر و تعیین کننده تر از آزمون کتبی باشد. لذا داوطلبان پس از مجاز شدن به انتخاب رشته، شب و روز دغدغه ی تدوین و تقویت رزومه را دارند. معیارهای نمره دهی در جلسه مصاحبه دکتری از طرف دانشگاه ها و سازمان سنجش اعلام می شود؛ اما سوال اینجاست: چرا برخی از داوطلبان با داشتن رزومه ی خوب، در مصاحبه پذیرفته نمی شوند؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی معیارهای نامحسوس جلسه مصاحبه دکتری بپردازیم.

چه چیز برای داوران مهم است؟

اگر در کارگاه های آمادگی مصاحبه دکتری شرکت کرده باشید، بدون شک از زبان اساتید و مدرسین شنیده اید که چه عواملی به صورت غیررسمی­ در جلسه مصاحبه دکتری تعیین کننده هستند. در اینجا به چهار عامل می پردازیم:

• پوشش مناسب
• رفتار مناسب
• چالش­های طبیعی جلسه
• چالش­های ساختگی (و عمدیِ) جلسه

در ادامه به تشریح هر کدام از این عوامل میپردازیم.

• پوشش مناسب

همانطور که می دانید جلسه مصاحبه دکتری ، یک جلسه ی کاملا رسمی است. مکان برگزاری جلسه، حضار و طرفین تعامل و موضوع جلسه ایجاب میکند که رسمیت به طور کامل برقرار شود. یکی از نشانه­ های رسمیت در یک جلسه، پوشش مناسب حضار است. داوطلبان برای شرکت در جلسه ی مصاحبه، ملزم به رعایت پوشش اسلامی و رسمی کشور هستند.

• آقایان باید از لباس های رسمی، کلاسیک و ترجیحا از کت و شلوار استفاده کنند.
• خانم ها باید لباس رسمی، مانتو، شلوار و مقنعه بپوشند.

نکات مشترک بین خانم ها و آقایان:

• بهتر است از پوشیدن رنگ های تند و زننده پرهیز کنید. رنگ های رسمی، تاثیر مثبتی خواهند داشت.
• از استفاده ی بیش از حد از زیورآلات اجتناب کنید.
• در شیک و مرتب بودن کم نگذارید. لباس های شما باید کاملا تمیز و اتو کشیده باشند.

• رفتار مناسب

همانطور که گفته شد، جلسه مصاحبه دکتری ، یک جلسه ی کاملا رسمی است. لذا بهتر است با رفتار و کلام رسمی، موقر و محترم، نظر مثبت داوران را جلب کنید. به نکات زیر در مورد رفتار توجه کنید:

• از شوخی و مزاح با اساتید بپرهیزید. شما در جلسه ی مصاحبه ، باید خود و توانایی هایتان را ابراز کنید. چیزی غیر از معرفی موثر خود، نمی تواند به قبولی شما کمک کند.
• مراقب تکیه کلام های خود باشید. برخی از ما دارای تکیه کلام هایی هستیم که ممکن است برای مجامع رسمی مناسب نباشد. لذا سعی کنید از تکرار بی مورد یک کلمه، مخصوصا اگر مناسب موقعیت نباشد، اجتناب کنید.
• زبان بدن جزء مهمی از رفتار شما را تشکیل می دهد. این مسئله ی بسیار مهم را در مقاله ای جداگانه به بحث و بررسی میگذاریم .

• چالش های طبیعی جلسه مصاحبه دکتری

جلسه مصاحبه دکتری ، به اقتضای رسمیت و حضور داوران، برای برخی از داوطلبان استرس آور است.  البته استرس ذاتا بد نیست و مقدار متعادل آن در این شرایط می تواند حتی مفید و موجب احتیاط داوطلب در رفتار و کلام باشد؛ اما استرس بیش از حد موجب افت عملکرد و از جمله موجب لکنت کلام، فراموشی مطالب تخصصی و حتی لرزش دست شود؛ این موارد ضمن افت کیفیت ارائه داوطلبان شده و به داوران پیام منفی می رساند.

از نظر داوران داوطلبی که نمی تواند استرس جلسه مصاحبه دکتری را مدیریت کند، احتمالاً توان ارائه، تدریس، شرکت در مجامع رسمی و همایش ها را نیز ندارد. لذا سعی کنید قبل از شروع مصاحبه دکتری، در مورد روش های مدیریت استرس مطالعه و تمرین کرده و در صورت نیاز به روانشناس مراجعه کنید.

• چالش های تعمدی داوران

یکی از معیارهای قبولی داوطلبان، آمادگی از نظر مباحث تخصصی و به روزِ رشته ی تحصیلی­شان است. لذا در ادامه مواردی آورده می شود که ممکن است از طرف داوران سوال شود:

• سوال از تئوری­های رشته­ ی تخصصی: احتمال این مورد بسیار زیاد است. اینکه شما به مسائل تئوریک رشته­ ی تخصصی خود مسلط باشید، از نظر داوران بسیار مهم است.
• سوال چالشی از یک موضوع تخصصی: ممکن است داوران در مورد کاربردهای عینی نظریه ها از شما سوال بپرسند. در اینگونه موارد، نظر علمی و شخصی شما به صورت توأم برای داوران مهم است. در واقع داوران قصد دارند توان شما را در به کاربستن تئوری ها بسنجند.
• مدیریت شرایط بحرانی و استرس زا: ممکن است داوران یک موقعیت چالشی برای شما به وجود آورند تا عکس العمل شما را در چنین موقعیتی بسنجند. لذا در موقعیت های استرس زا، تمام تلاش خود را به کار بگیرید و آرامش خود را حفظ کنید.
• موقعیت عصبانیت: ممکن است داوران چالش عصبانیت برای شما به وجود بیاورند. در چنین موقعیتی سعی کنید با کمال احترام پاسخ دهید و از هر گونه عکس العمل تند بپرهیزید.
• سوال سخت: ممکن است یک سوال تخصصیِ سخت از شما پرسیده شود؛ چنانچه جواب سوالی را نمی دانستید، از واژه ی “نمیدانم” حتی الامکان استفاده نکنید. در اینگونه مواقع بعد از چند لحظه فکر کردن، با کمال اعتماد به نفس بگویید “الان حضور ذهن ندارم”؛ توجه کنید همه ممکن است چیزی را فراموش کنند و این امری کاملاً طبیعی است. یا علیرغم اینکه از جواب دقیق سوال اطلاعی ندارید، از نکات و تحلیلهایی که پیرامون مساله می تونید ارایه بدید برای پاسخ استفاده کنید.

تمامی این موارد و حتی موارد مهمتر، به صورت تفصیلی به همراه پاسخ موقعیت های مختلف، در “کارگاه های مصاحبه دکتری” و در “کارگاه تعیین نقشه راه آکادمیک” توسط اساتید حرفه ای و مجرب در گروه آموزشی دکتر وکیلی ارایه می شود.