یكی از مواد امتحانی آزمون ورودی مقطع دکتری وزارت علوم و بهداشت، «استعداد تحصیلی» است که بین همه رشته¬ها، مشترک است. هر چند ضریب این درس یک است، اما در سال¬های اخیر در بین داوطلبانی که به واسطه کسب درصد مناسب در دروس تخصصی شانس بالایی برای قبولی در دانشگاههای تراز اول دارند، به محور مهم رقابت تبدیل شده است.

یک رکن اصلی توان رقابتی دانشگاه‌ها و کشورها در عرصه پژوهش، دانشجویان مقطع دکتری و کارشناسی ارشد هستند؛ از این رو در بیشتر کشورها، از داوطلبان ورود به مقطع دکتری و گاهی از داوطلبان مقطع کارشناسی ارشد، مصاحبه به عمل می‌آید تا از دارا بودن صلاحیت‌های موردنظر اطمینان حاصل شود. در کشور ما نیز، دانشگاه‌ها جهت شناسایی افراد واجد صلاحیت برای ورود به مقطع دکتری با آنان مصاحبه انجام می‌دهند.