همه آنچه باید در مورد مصاحبه دکتری بدانید!

پس از آزمون کتبی، یکی از دغدغه های مهم داوطلبان کنکور دکتری، مصاحبه است. داوطلبان دکتری همیشه از جلسه مصاحبه با استرس و نگرانی زیادی نام می برند. اما همه ما میدانیم که هر سال تعداد بسیار زیادی داوطلب از سد مصاحبه میگذرند و وارد دوره ی دکتری می‌شوند. آنچه این قبیل داوطلبان انجام می دهند، شناخت کم و کیف جلسه مصاحبه و اجرای یک پروتکل تقریبا عمومی است. در ادامه به نکات مهم و مورد توجه داوران در جلسه مصاحبه میپردازیم.

داوران جلسه مصاحبه دکتری را بشناسید

به داوطلبان توصیه می‌شود پیش از جلسه مصاحبه، در مورد داوران و اساتید احتمالی هر دانشگاه، تحقیق کنند؛ بدین صورت که با تحقیق از دانشجویان دانشگاهی که دعوت به مصاحبه شده‌اند، یا جستجو در اینترنت، از رزومه و علائق داوران و اساتید حاضر در جلسه مصاحبه شناخت نسبی بدست آورند. بدین طریق داوطلبان می‌توانند با داشتن پس زمینه شناختی از داوران، در پاسخ به سوالات، جهت‌گیری مناسب داشته و نظر داوران را جلب کنند.

مکالمه به زبان انگلیسی

در برخی از دانشگاه ها، داوران از داوطلبان می خواهند که معرفی خودشان، پایان نامه یا مقاله خود را به زبان انگلیسی معرفی کنند. داوطلبان این مورد را سخت و گاهاً غیرممکن می دانند. یکی از دلایل این ضعف، کمبود اعتماد به نفس در افراد است. داوطلبان که با یادگیری چند تکنیک و روتین مکالمات روز مصاحبه دکتری می توانند  به این مهارت دست یافته و امتیاز خوبی از این بخش کسب کنند.

لازم به ذکر است تجربه ی داوطلبان سال های گذشته نشان داده است مکالمه به زبان انگلیسی حتی در حد معرفی خود و پایان نامه، موجب جلب توجه داوران شده است. از این رو دوره های آمادگی مکالمه به زبان انگلیسی ویژه روز مصاحبه دکتری، با تدریس دکتر  خیرآبادی در مجموعه دکتر وکیلی برگزار می‌شود. تسلطی که داوطلبان با شرکت در این دوره به دست می آورند، این تضمین و اطمینان خاطر را برایشان فراهم میکند که از بخش مکالمه به زبان انگلیسی، امتیاز موردنظر را کسب خواهند کرد.

مدرک تخصصی زبان

ارائه مدرک زبان تخصصی در جلسه مصاحبه دارای حداکثر 9 امتیاز است. در برخی از دانشگاه ها، ارائه مدرک تخصصی زبان را به هنگام ثبت نام و ورود به دانشگاه، معوق می کنند. یعنی اگر داوطلبی، تا روز مصاحبه موفق به اخذ مدرک تخصصی زبان نشده باشد، به او این امکان داده می شود که هنگام ثبت نام و ورود به دانشگاه، مدرک زبان را ارائه دهد.

اما آنچه داوطب از دست می دهد، امتیاز مدرک تخصصی زبان در روز مصاحبه است. علی رغم تصور عموم که اخذ نمره مطلوب در آزمون تخصصی زبان را کاری دشوار می دانند، نظر دانشجویان دکتر خیرآبادی در ادوار گذشته، چیزی غیر از این است. بسیاری از داوطلبان دکتری در سال های گذشته، با شرکت در دوره های مدرک تخصصی زبان دکتر خیرآبادی، موفق به نمره مطلوب در کوتاه ترین زمان شده اند.

مصاحبه

پایان نامه، کتاب و مقاله ها

هنگامی که از رشته های مقاطع قبلی خود صحبت میکنید، موضوع پایان نامه خود را نیز ذکر کنید. چنانچه از پایان نامه خود، مقاله یا کتابی به چاپ رسانده اید، حتما این موضوع را با ذکر نام مجله هدف، بیان کنید. این بسیار مهم است که شما در جریان مقاله نویسی و پذیرش مقاله قرار گرفته باشید. چون مهارت تدوین و اخذ پذیرش مقاله، در هنگام تدوین رساله دکتری و چاپ مقاله حائز اهمیت است. لذا برای داوران مهم است که داوطلبان به روند تدوین، نگارش و اخذ پذیرش مقاله تسلط کافی داشته باشند.

در کنار این، لازم است به متن و قسمت های تئوری مقاله های خود مسلط باشید. می توانید در مورد قسمت های آماری، به داوران بگویید که برون سپاری کرده اید؛ اما در مورد قسمت های تئوری، بدون شک باید تسلط لازم را داشته باشید. اگر داوران از شما سوالی در مورد مقاله هایتان بپرسند، در واقع قصد دارند کشف کنند که شما خودتان مقاله را نوشته اید یا خیر. تسلط شما بر بخش های تئوری و مراحل تدوین و پذیرش مقاله، به داوران ثابت میکند که روند مقاله به دست خود شما انجام شده است.

بهتر است از چاپ کتاب هم غافل نشوید زیرا همانطور که میدانید تالیف یا ترجمه ی کتاب، می تواند حداکثر 4 امتیاز برای شما داشته باشد. بنابراین اگر کتابی ترجمه یا تالیف کرده اید، حتما معرفی کنید. لازم به ذکر است انتشارات کتاب خود را نیز بیان کنید.

چینش حرفه ای کلربوک

برای مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد، یک فرم شامل سه صفحه ارائه می شود. فرم مذکور شامل بخش هایی برای ورود اطلاعات به شرح زیر است:

اطلاعات فردی

پیشینه پژوهشی

(مقالات)

اختراعات

برگزیدگی

جشنواره علمی معتبر

کتاب

(تالیف یا ترجمه)

پایان نامه کارشناسی ارشد

(امتیاز، نمره، موضوع)

مشخصات دانشگاه های

محل تحصیل کارشناسی و ارشد

مدرک زبان تخصصی معتبر

بدیهی است که تمامی داوطلبان الزامی به تکمیل همه بخش های این فرم ندارند. به طور مثال اگر یک اوطلب، کتاب ندارد، می تواند بخش کتاب را از این فرم حذف کند. لذا بهینه ترین نحوه چیدمان فرم و رزومه در کلربوک، برای جلسه مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد، به ترتیب ذیل است:

چند نکته مهم

اگر کتاب تالیفی یا ترجمه ای دارید، یک یا دو جلد از کتاب خود را همراه خود داشته باشید.

یک جلد پایان نامه کارشناسی ارشد (صحافی شده) خود را به همراه داشته باشید.

چنانچه هر کدام از بندهای بالا را در رزومه خود ندارید، صفحه مربوط به آن را از کلربوک حذف کنید.

کسب بالاترین امتیازها با اخلاق حرفه ای

یکی از نکات بسیار مهمی که باید در جلسه مصاحبه دکتری رعایت کنید، بیان امتیازات واقعیتان است. به عبارت دیگر، اگر در مقطع یا موقعیتی، امتیاز و برتری خاصی بدست نیاورده اید، اصلاً آن مورد را عنوان نکنید. به طور مثال اگر مقاطع کارشناسی یا ارشد خود را در دانشگاه خوبی نگذرانده اید، نیازی به ذکر نام آن ها نیست؛ مگر در صورت اینکه در مورد آن ها از شما پرسیده شود. اگر معدلتان در یک یا هر دو مقطع گذشته، خوب نبود، نیازی به ذکر معدل نیست؛ مگر در مورد معدل از شما پرسیده شود.

اگر دستاورد مهم و مرتبطی دارید یا در مقاطع قبلی از دانشگاه های برتر فارغ التحصیل شده اید، در مکالمات خود به آن اشاره کنید. در مورد ذکر نام دانشگاه های کارشناسی یا ارشد خود، اگر حتی یکی از مقاطع قبلی خود را در دانشگاه های برتر، روزانه یا علوم و تحقیقات گذرانده اید، این موضوع را بیان کنید.

اگر بین مقاطع تحصیلی شما فاصله افتاده است و این موضوع مورد توجه داوران قرار گرفت، شما نیز از این فاصله به نفع خود استفاده کنید. به طور مثال می توانید پاسخ های زیر را در مورد شکاف تحصیلی بیان کنید:

لازم دیدم با مطالعه وسیع تر و دید بازتر به مقطع دکتری وارد شوم.

لازم دیدم با ورود به فضای شغلی، از علم خود به صورت تجربی استفاده کنم؛ قصد داشتم با علم بر کاربرد رشته تحصیلی خود وارد مقطع دکتری شوم.

یکی از موقعیت های احتمالی جلسه مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد، چالش های ساختگی توسط اساتید است. ممکن است اساتید با نظر شما در مورد یک مسئله تخصصی مخالفت کنند، در این موقعیت شما به هیچ وجه با اساتید مخالفت نکنید. در چالش ها و مخالفت های اساتید، شما باید به نظر اساتید احترام گذاشته و بپذیرید. ورود شما به چالش های ساختگی و مخالفت با اساتید، احتمال رد شدن شما را به شدت افزایش می دهد.

اگر پاسخ سوالی را بلد نیستید، با اعتماد به نفس کامل، بگویید که حضور ذهن یا اطلاع ندارم. اگر لازم دیدید، میتوانید چند ثانیه زمان از داوران درخواست کنید؛ در این چند ثانیه سعی کنید با تمرکز و تجمیع افکار، یا به جواب مورد نظر داوران برسید؛ یا به منابع و موضوعاتی اشاره کنید که با سوال مورد نظر مرتبط است.

زبان بدن و مهارت های ارتباطی

در ابتدای جلسه مصاحبه، پیش از آنکه خود را معرفی کنید، از اینکه در این مکان (جلسه مصاحبه) حضور دارید، ابراز خرسندی کنید. لازم است از اینکه این زمان را در اختیار شما قرار داده اند، از داوران تشکر کنید. سپس به معرفی مشخصات فردی و علمی خود بپردازید. ابراز خرسندی از جانب شما، نشان دهنده علاقه و میل شما به تحصیل در دانشگاه آزاد و مقطع دکتری است. با توجه به مسائل، چالش ها و سختی های مسیر تحصیل در مقطع دکتری ، لازم است که شما علاقه خود را به داوران حاضر در جلسه مصاحب دکتری ثابت کنید.

استرس و اضطراب تا حد معقول و کنترل شده ای، لازم و مفید است. بدیهی است که استرس کنترل نشده، باعث لرزش صدا، فراموشی مطالب علمی و کاهش تسلط شما بر خود و جلسه مصاحبه می شود. توصیه می شود با روش های پیشنهادی زیر، استرس خود را به حداقل برسانید:

یادگیری روش های تنفس صحیح و کنترل استرس

تسلط علمی بر منابع تخصصی مهم

تمرین های مشابه سازی جلسه مصاحبه دکتری کسب مشاوره از اساتید و داوطلبان سال های قبل

کنترل استرس توسط داوطلب، یکی از مهمترین مهارت های مورد نظر داوران است.

به زبان بدن داوران توجه کنید اگر توجه و نگاه داوران به سمت شما نیست، یعنی صحبت های شما برای آنها ، جالب نیست. اما اگر نگاه و توجه داوران به سمت شماست، احتمالا بدین معنی است که در حال گوش دادن به شما هستند.

زبان بدن را بشناسید و متوجه تغییرات بدنتان باشید. ممکن است سطح اضطراب شما بالا برود نباید بگذارید کنترل بدنتان از دست خارج شود.

مصاحبه

بخش پایانی

داوطلبان آزمون دکتری، پس از برگزاری آزمون کتبی که در اسفندماه برگزار می‌شود، به دنبال تقویت رزومه هستند. در این مسیر، مقاله، کتاب و مدرک زبان، از پرطرفدا‌ر‌ترین بخش‌های مصاحبه هستند که می‌توانند امتیاز مورد نیاز برای قبولی را برای داوطلبان فراهم کنند. اما نکته قابل توجه در موقعیت فعلی، فعالیت‌های هدف‌دار در زمان باقیمانده است.

با توجه به زمان باقیمانده تا مصاحبه دکتری، زمان برای نگارش مقاله علمی پژوهشی کافی نیست. لذا بهترین انتخاب در این زمان، مقاله‌های سمیناری، چاپ کتاب، اخذ مدرک زبان با نمره بالا و تقویت مکالمه به زبان انگلیسی است.